Hà Xuân Nguyên
Theo phong tục của người Xê Đăng ở xã Măng Ri,
huyện Đăk Tô, khi trong nhà có người thân qua đời, gia đình đi báo tin cho bà
con dân làng biết để ngày hôm đó mọi người cùng ở nhà chia buồn. Lúc này, gia
đình tiến hành thủ tục phân chia tài sản, cử người đào huyệt rồi “cõng” thi hài
ra Xô ghét (rừng ma - tức là nghĩa
địa của làng) để tiến hành chôn cất theo theo quy định của cộng đồng.
Người dân ở đây không có tục làm lễ bỏ
ma, nên không còn quan hệ với người chết ở rừng
ma nữa. Trường hợp đó chỉ áp dụng cho những người có cái chết bình thường
(như đau ốm, hay già...); riêng những ai chết bất đắt kỳ tử, chết tai nạn, chết
không còn nguyên vẹn thì sau khi chôn cất xong, người nhà vẫn đến xô ghét làm lễ đuổi tà đi để không cho
hồn ma quay về hại gia đình nữa.
Thế nhưng, đối với trẻ em khi mới sinh ra
vì lý do nào đó chết đi, người thân gói đứa bé bằng bọc vải hay bọc nhựa, rồi
cho vào cái giỏ để “đi chôn”. Thông thường, ở người Xê Đăng, ngoài rừng ma chính ra họ còn có me két (nghĩa là nơi chôn người trên
mặt đất) để chôn những trẻ em không mau xấu số này. Thi hài đó được để trên một tảng đá to hay treo lên
một cành cây hoặc bỏ vào hóc cây nào đó cũng được, miễn là cách xa làng. Qua
thời gian, thi hài tự phân hủy rồi đến khô. Hình thức táng người kiểu này chỉ
áp dụng cho những đứa trẻ chết ngay khi sinh, còn trong trường hợp đứa bé sinh
ra vẫn sống được từ một ngày trở lên mà chết thì vẫn được chôn cất theo phong
tục như người lớn. Phong tục này ngày nay vẫn còn phổ biến.
Giải thích về hiện tượng này người dân
cho rằng trẻ mới sinh ra chưa biết gì nên phải “chôn trên mặt đất” là nhằm “tạo
điều kiện” để nó biết được sông, suối, đất đai quê hương đã từng gắn bó với cha
ông mình ra sao. Dù không được là thành viên chính thức của làng, nhưng qua
cách thể hiện tình cảm của người sống đối với người chết trẻ này như một thông
điệp nhắn nhủ thế hệ sau rằng: chúng ta là một, dù sống hay chết mỗi người đều
phải có trách nhiệm chung với tổ tiên, với cộng đồng.
------------------
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét