5 giờ chiều hôm 07-09-1945 Ban Quản
trị lâm thời Đoàn Văn hóa Bắc Bộ đang họp tại nhà Văn hóa (Hội Khai
Trí Tiến Đức cũ), thì có tin điện thoại của Bộ Ngoại giao cho biết
rằng cụ Hồ Chí Minh Chủ tịch Chính phủ lâm thời muốn hội đàm với
đại biểu Đoàn Văn hóa khoảng 19 giờ.
Ba anh Trương Tửu, Thượng Sĩ, Nguyễn
Đức Quỳnh, do anh Nguyễn Hữu Đang hướng dẫn, lên Bắc Bộ phủ để yến
kiến cụ Hồ Chủ tịch.
Biết tiếng cụ đã lâu, lần đầu được
gặp cụ trong bộ y phục quá giản dị, chúng tôi không giấu nổi sự cảm
động; nét mặt gân guốc đôi mắt quắc thước, bộ điệu hồn nhiên bộc lộ
một tinh thần tranh đấu cương quyết và một tâm hồn nhân đạo, chân
thành.
Sau mấy lời giới thiệu của anh
Nguyễn Hữu Đang, anh Trương Tửu nhân danh Chủ tịch Ủy ban Văn hóa lâm
thời Bắc Bộ Việt Nam, chào mừng cụ Hồ, tán thành cuộc cách mạng
dân chủ vừa đắc thắng và đặt lòng tín nhiệm vào tài năng sáng suốt
của cụ trong công việc lãnh đạo dân tộc trên đường giải phóng.
Lời nói thủng thẳng và rành rọt,
cụ Hồ cảm ơn anh em trong giới Văn hóa.
– Theo ý riêng của tôi, lời cụ Hồ
nói, trong sự giải phóng dân tộc và kiến thiết một nước Việt Nam
mới nhiệm vụ của các ngài trong giới Văn hóa cũng rất là nặng nề
quan trọng. Dân tộc chúng ta đã bước sang một giai đoạn mới tất nhiên phải
có một chính thể mới và một văn hóa mới. Khi chúng ta còn bị nô lệ
thì văn hóa của chúng ta cũng mang nặng những dấu tích nô lệ. Bây
giờ độc lập, văn hóa cũng phải có những dấu tích độc lập. Phải
độc lập trước đã rồi văn hóa mới phát triển được. Dân tộc còn bị
áp chế, hàng triệu đồng bào chúng ta vẫn còn chết đói đầy đường
thì các ngài văn sĩ, thi sĩ, nghệ sĩ, các ngài có thể ngồi trong
những tháp ngà mà sáng tác được không. Tôi mong rằng các ngài trong
giới văn hóa nhận lấy rõ nhiệm vụ của các ngài trong lúc này là:
củng cố nền độc lập của Việt Nam sửa soạn gây dựng cho đất nước
một văn hóa mới. Ta phải làm thế nào cho văn hóa Việt Nam sẽ chiếm
được một địa vị trong nền văn hóa thế giới”.
- Thưa
cụ, lời anh Trương Tửu đáp lại. Toàn thể anh em trong giới văn hóa
chúng tôi, bao lâu nay, vẫn sống trong sự áp bức ngột ngạt của chính
sách thực dân. Tuy vậy dù cường quyền áp bức đến bực nào, anh em
chúng tôi cũng vẫn cố gắng vươn đến một ánh sáng, vươn đến độc lập
và tự do. Ngày nay sự giải phóng của dân tộc đã thực hiện một phần
rất lớn. Cái ánh sáng tự do cần thiết cho sự phát triển của Văn
hóa mà chúng tôi hằng khao khát đã nhờ sự giải phóng ấy mà bắt
đầu tưng bừng cho nên đối với chúng tôi, tranh đấu cho nền độc lập
của nước nhà trong lúc này cũng tức là tranh đấu cho sự giải phóng
của nền Văn hóa Việt Nam.
Cụ Hồ Chủ tịch gật đầu tỏ ý
bằng lòng:
- Bổn phận của các ngài là lãnh
đạo tư tưởng của quốc dân, tranh đấu cho nền độc lập và kiến thiết
một nền văn hóa mới. Cái văn hóa mới này cần phải có tính cách
khoa học tính cách đại chúng thì mới thuận với trào lưu tiến hóa
của tư tưởng hiện đại.
Cụ nói tới đây, thì anh Nguyễn Đức
Quỳnh xin phép cụ trình bày một ý kiến:
- Thưa cụ, lời anh Quỳnh nói, cụ
đã nói đến tính cách khoa học của văn hóa mới, chúng tôi xin đề cập
đến sự hợp tác của các nhà kĩ thuật chuyên môn trong công việc kiến
thiết quốc gia. Theo chỗ chúng tôi nhật xét ít lâu nay thì các nhà kĩ
thuật chuyên môn trong công việc kiến thiết quốc gia, hình như vẫn còn
chút ít ngần ngại khi muốn hợp tác với Chính phủ để thi thố tài
năng của mình. Họ là những người sống bằng kĩ nghệ và chỉ muốn làm
việc cho kĩ thuật. Họ muốn được quyền đứng ngoài những xu hướng
chính trị của đảng phái để phụng sự Tổ quốc.
Mặt cụ Hồ sáng hẳn lên. Cụ với tay
cầm quản bút ghi trên một tờ giấy để trước mặt cụ (chúng tôi thấy
cụ ghi bằng chữ Hán) cụ đặt quản bút xuống chậm rãi nói:
- Tôi nhờ ngài thanh minh với tất
cả những anh em trong giới kĩ thuật chuyên môn rằng: nước Việt Nam không
phải của Việt Minh. Nước Việt Nam là của quốc dân Việt Nam. Chính
phủ lâm thời hiện thời này không phải là của Việt Minh mà là của
toàn thể quốc dân.
Cụ ngừng lại giơ tay phải lên như
muốn xua đuổi một điều ngộ nhận của nhiều người đối với Chính phủ
và nói tiếp:
- Đấy ngài xem... Trong Chính phủ
lâm thời có cả vua, quan, lại địa chủ cũng có, nông dân cũng có công
nhân cũng có. Đây là một Chính phủ liên hiệp quốc gia, không có màu sắc
quốc gia nào lấn áp cả. Lúc này bất kì người nào miễn là có tài
và đừng phản cách mạng là có thể phụng sự được quốc gia Tổ quốc.
Trong lúc chung quanh mình bao nhiêu người đói khát, mình có thừa thóc
gạo mà lại cứ giữ bo bo lấy một mình thì thật là đáng chê trách.
Người có tài cũng như người có nhiều thóc gạo, phải đem mà giúp
ích cho đồng bào. Nếu có thể mà lúc này không đem tài năng ra phụng sự
quốc dân thì không những quốc dân có quyền chê trách mà ngay đến
chính người có tài đó cũng phải chê trách.
Chừng như có một ý kiến mạnh mẽ gì
mới nảy ra trong óc cụ mặt cụ bỗng trở nên hân hoan và nghiêm trọng.
Đôi mắt cụ như lắng sâu vào trào lưu tiến hóa của lịch sử và cụ
hỏi:
- Thật chưa bao giờ dân nước chúng
ta có một sự đoàn kết rộng đến thế. Bổn phận của chúng ta ngày nay
– bổn phận của các ngài là làm sao cho sự đoàn kết rộng ra, càng
ngày càng sâu xuống phải củng cố sự đoàn kết ấy cho nó bắt rễ
xuống, cho nó bền chặt mãi...
Cụ ngừng lại, cảm động gian phòng
yên lặng.
Sợ mất thêm nhiều thì giờ của cụ,
anh Trương Tửu liền tường trình đại cương công việc của Đoàn Văn hóa
Bắc Bộ Việt Nam đang tiến hành:
1. Tổ chức cuộc trưng bầy văn hóa.
2. Dự thảo một chương trình của
tuần lễ Văn hóa.
3. Vận động đại hội nghị “toàn
quốc” Văn hóa.
Nghe nói tiếng “toàn quốc” cụ Hồ
gật đầu:
- Đại hội nghị toàn quốc văn
hóa... phải phải làm thế mới được. Từ trước đến giờ, chính sách
thực dân Pháp đã chia rẽ chúng ta nhiều lắm rồi. Tôi mong rằng các
ngài cố gắng làm được như thế, tổ chức mau chóng cuộc đại hội nghị
Văn hóa toàn quốc, gây được mối liên lạc mật thiết của quốc dân và
Văn hóa – Chính phủ sẽ giúp đỡ các ngài những phương tiện để thực
hành công việc đó.
Câu chuyện đã kéo dài hơn một tiếng
đồng hồ. Ông Võ Nguyên Giáp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ mở cửa phòng bước
vào, rút đồng hồ ở túi ra ghé tai cụ Hồ thì thầm... Chúng tôi đoán
rằng Cụ sắp phải tiếp đoàn đại biểu của giới khác, vội đứng dậy.
Anh Trương Tửu thay mặt anh em trong Đoàn Văn hóa, cảm ơn cụ một lần
nữa. Cụ cũng đứng dậy, nhờ chúng tôi chuyển lời chào của cụ đến
tất cả anh em trong Đoàn Văn hóa, và ngỏ ý mong anh em đoàn kết chặt
chẽ với quốc dân để cùng tranh đấu cho sự giải phóng dân tộc.
Sau khi bắt tay cụ Hồ Chủ Tịch,
chúng tôi lui về, trong lòng chan chứa cảm tình thành thực và tín
nhiệm đối với cụ Chủ tịch Chính phủ lâm thời.
Đoàn đại biểu
ỦY BAN VĂN HÓA LÂM THỜI BẮC BỘ VIỆT NAM
(Tạp chí Tri
Tân số 205, tháng 9-1945)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét