Theo Tạp chí Văn hóa Nghệ An
Nhân chúng ta đang có chủ
trương đẩy mạnh việc nghiên cứu LỜI DI CHÚC của CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH,
chúng tôi xin kể vài mẩu chuyện liên quan đến câu này.
1. Hiện nay thì nhiều
điểm đã khá rõ:
- Năm 1965, trong
bản sơ thảo Di chũc Bác đánh máy: Năm
nay tôi đã 75 tuổi. Tuy vậy tôi cũng đã là LỚP người xưa nay hiếm. Bản
sơ thảo này có chữ kí chứng kiến của đồng chí Lê Duẫn, kí ngày 15.5.1965.
- Năm 1968 Bác không đánh
máy mà viết tay chữa lại: Năm nay tôi vừa
78 tuổi vào LỚP những người “ trung thọ“
- Nhưng năm sau, đến bản
thảo viết tay ngày 10.5.1969 thì Bác nảy sinh cân nhắc: lúc đầu Bác vẫn dùng chữ LỚP như
trước, rồi sau Bác nghĩ lại, viết chữ HẠNG đè lên trên chữ
LỚP.
- Do lẽ
đó, gần đây nhiều bản Di chúc đã phải cho công bố: Năm nay, tôi vừa 79 tuổi, đã là HẠNG người
“ xưa nay hiếm“ (xin xem chẳng hạn, cuốn DI CHÚC CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ
MINH do ban Chấp hành TƯ Đảng Cộng sản Việt Nam
xuất bản năm 1989; hay xin
xem, qua Google, các Website của Diễn đàn Lịch sử Việt
Nam, của trường Đại học Sư phạmP Vinh, trường Đại học Sư
phạm thành phố Hồ Chí Minh v.v. )
2. Đó là tình hình hiện nay.
Còn trước đây 4 thập kỉ, năm 1969, thì Văn phòng Thủ tướng phủ
đã không đọc HẠNG mà in HẠNG thành LỚP. Bản in đó còn lưu lại
vết tích đến mãi tận bây giờ. Và ngay một số bạn đồng nghiêp ngành
ngôn ngữ học của chúng tôi cũng đã bị ảnh hưởng.
May rằng cũng năm 1969 đó, một
trang bút tích của Bác (lại đúng là trang cần thiết nhất ) đã được
công bố , tạo điều kiện cho giới văn bản học có đủ cứ liệu để cân
nhắc. Chúng tôi là một người đã được sớm tham gia nghiên cứu văn bản,vì được
phân vào nhóm Nga ngữ, một trong những nhóm thuộc tiểu ban tổ
chức việc dịch văn bản Di chúc ra tiếng nước ngoài. Và do được nghiên
cứu trước, trong một buổi sinh họat chuyên môn hồi
đó, chúng tôi đã có một bài phát biểu nêu lên rằng Văn phòng Thủ
tướng Chính phủ đã đọc nhầm, in nhầm: bởi
vì đổi HẠNG thành LỚP là đi ngược lại sự chọn lựa từ ngữ
của Bác.
3. Dựa vào trang bút
tích đã công bố, chúng tôi đã chứng minh:
- Rõ ràng chữ LỚP được phác
thảo trước: vì l, ơ , p đều
viết với nét chữ thanh mảnh bình thường của Bác; hơn
nữa LỚP lại có quãng cách đều đặn, rất hợp lí, với cả hai
chữ LÀ và NGƯỜI đứng trước và sau nó;
- Chữ HẠNG chắc chắn được chữa
sau, vì h , n , g đều
viết nhấn đậm cho rõ hơn, và có những nét bút không thật tự
nhiên , khác hẳn với lối Bác viết thường ngày: h có chân
thụt thẳng xuống, g có đầu nhô cao hẳn lên (xin so
sánh với các trường hợp có h , g quen thuộc ở đoạn
trước đó).
- Hơn nữa, chữ LỚP ngắn,
chữ HẠNG dài, có chữa LỚP thành HẠNG thì g mới làm mất hẳn
khoảng trống cách li với chữ NGƯỜI (viết tắt
thành ng:`) ở sau;
- Về mặt ngữ nghĩa HẠNG cũng ăn
khớp với “người xưa nay hiếm “hơn là LỚP; nhưng điểm này khá phức tạp,
muốn chứng minh phải rất dài dòng, cho nên trong trang hồi kí
này chúng tôi xin rút gọn, tạm miễn bàn tiếp.
4. Được tin chúng tôi có
báo cáo như vậy, đồng chí Vương Đình Châu (một người bà con lúc bấy giờ
đang làm việc ở Văn phòng Quốc hội) đã nhắn chúng tôi đến nhà và
cho hai lời khuyên:
- Đối với văn kiện của Trung
ương hễ có ý kiến gì thì nên viết báo cáo gửi lên;
- Chứ không nên phê bình
công khai như vậy nữa !
5. Chúng tôi đã nghe theo lời
khuyên chí tình ấy và đã viết một bản góp ý gửi lên đồng chí Trần
Quang Huy lúc bấy giờ là ủy viên trung ương phụ trách Phó ban Khoa
giáo Trung ương.
Đồng chí Vũ Kì, vốn là thư kí
của Bác, cũng đã mời chúng tôi đến nhà để tìm hiểu thêm.
May mắn rằng qua một thời
gian kiểm tra, cả hai đồng chí ấy đều đã mời chúng tôi
đến để cảm ơn và để xác nhận rằng đúng là Bác đã
chữa LỚP thành HẠNG như chúng tôi đã phân tích. Có điều, cả hai đồng
chí đều dặn đi dặn lại: “Văn bản
vừa công bố, không nhất thiết phải đính chính ngay. Sau này, khi
có hoàn cảnh thích hợp Trung ương sẽ cho chữa lại.
6. Từ đó chúng tôi
yên tâm lao vào các địa hạt nghiên cứu khác. Và vì không tiếp tục theo
dõi vấn đề này nữa , nên hiện nay chúng tôi vẫn chưa
thật rõ hai điều:
- Đến năm nào thì mới bắt đầu
có văn bản chính thức đầu tiên chữa lại LỚP thành HẠNG như
hiện đã có thể thấy ?
- Và các cơ quan in
văn bản Di chúc đã tự chữa theo sáng kiến
riêng hay chữa theo một chủ trương chung ?
Hai điểm này hiện chúng tôi
không có điều kiện để tra cứu, vậy rất chờ mong thông tin từ
các chuyên gia và các cơ quan có thẩm quyền.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét