Phỏng vấn một nhà khoa học

YVES COPPENS (TRẢ LỜI PHỎNG VẤN)

Tạp chí Phosphore (Pháp) có chuyên mục phỏng vấn một số nhân vật có tiếng tăm về hoạt động khoa học, nghệ thuật hoặc hoạt động xã hội, với một bảng câu hỏi nhất định. Các câu trả lời sẽ thể hiện nhiều nét về tính cách, thị hiếu, quan điểm của mỗi vị. Sau đây là trường hợp của giáo sư Yves Coppens, công tác tại Trung tâm quốc gia nghiên cứu khoa học của Pháp (CNRS) vào năm 22 tuổi, sau đó dạy khoa cổ nhân loại học và tiền sử học tại Đại học Collège de France từ 1983 đến 2006.

Là nhà khoa học tự nhiên mà thuộc vào một bộ môn liên quan đến con người, giáo sư Yves Coppens đã có những lời phát biểu sâu đậm chất nhân văn, kết hợp nhuần nhuyễn một lý trí sáng suốt với những cảm xúc sâu đậm. Ngoài ra ta còn nhận thấy lòng chân thật của ông, hồn nhiên, không tỏ vẻ gì cá nhân mình cả. Hỏi điều gì quan trọng nhất trong cuộc sống của ông thì câu trả lời là: Đấy là vợ và con trai 10 tuổi của tôi. Có thể có người chê óc nặng gia đình hơn sự nghiệp, nhưng đáng quý biết bao khi nó thực rất “con người”

Câu hỏi mà ngày nay giáo sư muốn người ta đặt cho mình là câu gì ?

Đó là tại sao con người lại quên các trách nhiệm của mình mà lại luôn luôn nhớ các tự do ? Hai khái niệm ấy xác định con người và gắn chặt với nhau: người ta có trách nhiệm đối với tự do của mình.

Điều giáo sư ưa thích khi còn đi học ?

Thật đầy tham vọng, tôi ưa thích mọi thứ! Tôi giỏi toán và tiếng Pháp và say mê viết lách. Thật buồn khi chỉ trung bình về tiếng La tinh, chả là thời cổ đại và khảo cổ học đã hấp dẫn tôi nhiều thời ấy.

Một bầu trời trong đầy sao gợi cho giáo sư những gì ?

Hạnh phúc, nhất là khi bầu trời cũng đẹp ở Tchad hay ở Soudan, nơi tôi đã làm việc thời gian lâu. Nó cũng gợi cho tôi tính bao la vô hạn của Vũ trụ với các bí ẩn của nó: Có một Vũ trụ hay những “đa vũ trụ”?

Dự kiến một cuộc du hành trong vũ trụ ?

Tôi rất mong muốn được đi vòng quanh hành tinh nhỏ bẻ của chúng ta. Tôi đã trao đổi với nhà du hành vũ trụ, bản thân tôi là Patrick Baudry. Ông ta bảo: “Dễ thôi mà!” Vài năm về sau, tôi luôn chờ đợi.

Thời đại mà ông thích sống ?

Là thời đại chúng ta! Ở đây tôi sống hạnh phúc, bởi vì nó đã gây ra cuộc cách mạng điện tử, và chúng ta đã học cách chơi với các nguyên tử và các gien. Những đổi thay đó làm người ta sợ hãi, nhưng chúng ẩn chứa những hứa hẹn vô cùng to lớn. Thời đại hoàng kim, chính là thời nay đấy !

Điều gì làm giáo sư ngạc nhiên nhất trong thế giới hiện nay ?

Đó là tốc độ phát triển của khoa học và kĩ thuật và sự rút gọn cực nhỏ các phương tiện ghi giữ tri thức. Tất cả tri thức thế giới thu gọn trong mấy đĩa DVD. Khi tôi làm việc tại vùng lãnh nguyên, tôi thật thán phục khi nói chuyện được với con trai mình, nhờ điện thoại vệ tinh !

Ông có yêu cầu gì với Darwin ?

Tại sao Ngài lại ít quan tâm đến các vật hóa thạch ? Các di cốt người Néandertal đã được phát hiện ngay từ 1880 thế mà Darwin không hề bận tâm chút nào (Darwin 1809 - 1882).

 Phát minh quan trọng nhất của nhân loại là gì ?

Khi đập vào hòn sỏi để thay đổi nó, loài người biết rằng mình có thể tác động lên môi trường.

Vật gì cần thiết không thể thiếu đối với giáo sư ?

Lên lớp, khi họp hành, trên thực địa, tôi luôn luôn có cuốn sổ tay ghi chép và một chiếc bút bi.

Động vật nào quyến rũ giáo sư ?

Sư tử, nó đẹp, đường bệ và hùng mạnh. Và đó cũng là sao bản mệnh của tôi, tuy tôi không tin chiêm tinh học.

Màu ưa thích nhất của giáo sư ?

Màu đỏ, có lẽ do thách thức !

Phương tiện xê dịch lí tưởng của giáo sư ?

Đôi chân. Tôi thích thành ngữ châu Phi này: “Bàn chân, đường trường”. Nó tượng trưng cho cuộc du hành.

Điều gì quan trọng nhất trong cuộc sống của giáo sư ?

Đấy là vợ và con trai 10 tuổi của tôi.

 Động tác vừa qua của giáo sư cho môi trường ?

Đáp: Cùng với một nhóm 17 người, tôi đã viết Hiến chương môi trường, hiến chương này đã được đưa vào Hiến pháp nước Pháp 2005. Tôi vui mừng rằng hiến chương này được làm chỗ dựa cho một số trường hợp phải viện đến tư pháp.

Lời tuyên bố mới đây của giáo sư là như thế nào ?

Là chống lại một số nhà báo, trong vụ biếm họa Mahomet, họ không hiểu rằng tự do bao giờ cũng phải hài hoà với trách nhiệm.

Yếu tố thời sự nào đã gây ấn tượng nhất cho giáo sư năm nay ?

2006 thì chẳng có gì. Năm 2005. Nạn sóng thần ở châu Á làm chết người kinh khủng mà lại gây ra do một ngọn sóng không có vẻ gì ghê gớm.

Giáo sư sẽ thay đổi gì trên thế giới ?

Khi đó tôi sẽ xóa bỏ các biên giới, và trong thể thao thì xoá bỏ các nhãn hiệu quốc gia. Tôi chẳng phải là một người cầm cờ đâu.

Trang web ngài yêu thích nhất trên Internet ?

 Đó là trang của Đại học Collège de France, để xem các sự kiện rươi lạ. Tôi dùng Net làm công cụ làm việc chính của mình.

Vật mà giáo sư muốn sáng chế ?

Một máy thăm dò giúp cho việc phân tích các di cốt hóa thạch được dễ dàng hơn. Nó sẽ cặp lấy xương, mân mê rồi cho biết lời chẩn đoán.

Cách giải trí bất thường nhất của giáo sư ?

Sục sạo. Đấy vừa là nghề nghiệp, vừa là môn giải trí. Tôi chẳng có làm gì khác cả.

Thuật ngữ hợp thời thượng mà làm giáo sư khó chịu ?

Qua một cuộc đột phá khảo cổ, nghe nói đến một “phát hiện làm đảo lộn lịch sử các nguồn gốc của chúng ta”, trong khi chúng ta đã biết các cơ sở của lịch sử ấy từ hai thế kỉ nay rồi, không bao giờ có cái gì bị thực sự đảo lộn cả.

Một lí do để có tâm trạng vui vẻ ?

Niềm vui thích được gặp những người khác. Tôi luôn vui sướng với những buổi ban mai hứa hẹn những ngày vui đẹp. Tôi thích sống lắm.

Người dịch: HOAN CHÂU

Nguồn: Tạp chí ça m'intérese (9-2006 – tiếng Pháp)