Theo Pháp luật thành phố Hồ Chí
Minh, ngày 30-12-2013
Luật chưa điều chỉnh việc xác định cha và quyền thừa
kế trong trường hợp này. Có thể thụ tinh từ trứng của người đã chết ?
Việc chị Hoàng Thị Kim Dung (Hà Nội)
sinh hai bé trai ngày 9-12 bằng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm từ tinh
trùng của người cha đã mất bốn năm trước trong một tai nạn giao thông được xem
là trường hợp đầu tiên tại Việt Nam .
Từ đó cũng đã đặt ra nhiều vấn đề pháp lý thú vị.
Trường hợp đầu tiên tại Việt Nam
TS-BS Lê Vương Văn Vệ, Giám đốc BV Nam
học và Hiếm muộn Hà Nội, người thực hiện lưu trữ tinh trùng và thụ tinh ống
nghiệm cho chị Hoàng Thị Kim Dung, cho biết về mặt kỹ thuật thì lưu trữ tinh
trùng không phải là một kỹ thuật khó, cũng không còn xa lạ ở Việt Nam. “Tuy nhiên,
bảo quản tinh trùng từ người chết và sau đó thụ tinh trong ống nghiệm thì
trường hợp của chị Dung là đầu tiên tại Việt Nam . Đặc biệt, trường hợp này rất
may mắn khi thành công ngay từ lần thụ tinh đầu tiên. Kết quả xét nghiệm AND
chứng minh 99,99% hai cháu bé là con của anh Ngọc và chị Dung” - BS Vệ nói.
Theo BS Vệ, thế giới chưa có thống kê
đầy đủ các trường hợp mang thai từ tinh trùng người đã mất. Qua tìm hiểu của
ông thì không nhiều lắm, có một trường hợp ở Mỹ, tuy nhiên phải đến lần thứ hai
thì ca thụ tinh mới thành công. “Khi một người bị tai nạn hoặc chết đột tử,
người thân họ muốn lưu giữ tinh trùng để thụ tinh trong ống nghiệm thì hiện
chưa có một quy định nào để cá nhân tôi cũng như giới y khoa có thể thực hiện
phù hợp với truyền thống đạo đức xã hội, nhân văn và đúng pháp luật” - BS Vệ
bày tỏ.
Theo BS Hồ Mạnh Tường, Tổng Thư ký
Hội Nội tiết sinh sản và vô sinh TP.HCM, để lấy tinh trùng từ tinh hoàn
người mới mất, thời gian khuyến cáo là trong vòng 24 giờ (cá biệt, có thể trong
vòng 36 giờ). Nếu tinh trùng lấy ra còn sống, có thể lưu trữ được trong vòng
nhiều năm. Trên nguyên tắc, không có giới hạn về tuổi người mất. Tuy nhiên,
tuổi càng lớn thì chất lượng tinh trùng càng giảm.
Theo BS Tường, việc lấy tinh trùng
và lưu trữ tinh trùng từ người đã chết về kỹ thuật thì khá đơn giản, hầu hết
các trung tâm thụ tinh trong ống nghiệm ở Việt Nam đều có thể thực hiện được. Tuy
nhiên, về pháp lý và y đức, đây là vấn đề đã được tranh luận rất nhiều trên thế
giới. Hầu hết các nước trên thế giới không ủng hộ hoặc cấm việc lấy tinh trùng
từ người chết nếu người này không có cam kết bằng văn bản đồng ý trước đó.
“Theo tôi, đó cũng là lý do mà trước nay ít có bệnh viện nào ở Việt Nam thực hiện
kỹ thuật này” - BS Tường nói.
Luật sư Nguyễn Đức Chánh, Đoàn Luật sư
TP.HCM, đến thời điểm hiện nay, pháp luật Việt Nam chưa có quy định nào về việc
lấy tinh trùng người chết để thụ tinh nhân tạo, giống trường hợp của chị Dung.
Trên thế giới, đã có rất nhiều quan điểm khác nhau về cả pháp lý và đạo đức về
việc người còn sống là vợ (hoặc người yêu) lấy tinh trùng của người chết để lưu
trữ, thụ tinh trong ống nghiệm. Vì người có tinh trùng đã mất nên không thể
hiện được ý chí đồng ý hay không đồng ý việc cho lưu trữ và thụ tinh từ tinh
trùng của họ.
Lỗ hổng pháp lý trong việc xác nhận cha
và thừa kế
Theo luật sư Nguyễn Đức Chánh, sự kiện
trên đồng thời cho thấy lỗ hổng pháp lý về việc xác định con chung và người
thừa kế.
Thứ nhất, về mặt con chung, theo quy
định ở Điều 63 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 về xác định cha, mẹ: “Con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân
hoặc do người vợ có thai trong thời kỳ đó là con chung của vợ chồng”. Theo
hướng dẫn tại khoản 2 Điều 21 Nghị định 70/2001 về xác định con chung của vợ
chồng: “Con sinh ra trong vòng
300 ngày, kể từ ngày người chồng chết… thì được xác định là con chung của hai
người”. Tuy nhiên, trong trường hợp này, hai cháu bé sinh ra sau hơn bốn
năm kể từ ngày cha các cháu mất, như vậy chiếu theo những quy định trên thì
không được coi là con chung trong thời kỳ hôn nhân. Muốn xác định cha cho hai
cháu bé thì phải làm thủ tục nhận cha rồi mới ghi tên cha trên giấy khai sinh.
Thứ hai, về người thừa kế, theo Điều 635
Bộ Luật dân sự 2005, người thừa kế là cá nhân phải là người còn sống vào thời
điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã
thành thai trước khi người để lại di sản chết… Như vậy, tại thời điểm chồng chị
Dung chết, hai cháu bé chưa thành thai nên không được xác định là người thừa kế
của chồng chị Dung.
Hiện tại, pháp luật Việt Nam cũng không
cấm việc các bác sĩ hoặc cơ sở y tế thực hiện lấy tinh trùng hoặc trứng để trữ
lạnh và thụ tinh sau này. Tuy nhiên, cũng không có hành lang pháp lý nào để đảm
bảo việc thực hiện này. Vì vậy, tất cả vấn đề này pháp luật phải sửa đổi, bổ sung
để tiên liệu và điều chỉnh cho những quan hệ phát sinh sau này.
Có thể thụ tinh từ trứng của người đã chết?
Đối với người chết là nữ, hiện chưa có nghiên cứu về lấy
buồng trứng ở người chết. Tuy nhiên, nếu thực hiện thì cần càng sớm càng tốt
vì noãn nhạy cảm hơn tinh trùng rất nhiều. Phải trữ lạnh mô buồng trứng, trên
nguyên tắc, có thể trữ trong vòng nhiều năm. Tuy nhiên, hiệu quả của trữ lạnh
mô buồng trứng hiện nay còn rất thấp.
Chỉ nên trữ buồng trứng ở những người không quá 35 tuổi. TP.HCM
cũng chưa thực hiện việc lấy trứng từ người đã mất vì vấn đề kỹ
thuật, pháp lý và y đức phức tạp hơn nhiều so với tinh trùng.
BS HỒ
MẠNH TƯỜNG, Tổng Thư
ký Hội Nội tiết sinh sản
và vô sinh TP.HCM |
HUY HÀ - TRẦN NGỌC
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét